Slecht nieuws

Lizzy is docent Gedrag & Communicatie op de Politieacademie in Rotterdam. Daar leert ze studenten onder andere hoe zij een slechtnieuwsgesprek kunnen voeren. Een juiste woordkeuze is daarbij heel belangrijk. Maar net zo belangrijk is het om het gesprek te voeren op de manier die bij jou het beste past, weet Lizzy. In deze blog vertelt ze er meer over.

‘Ik vind dat toch lastig, met al dat gevoel enzo,’ zegt hij, terwijl hij in zijn stoel verschuift.
Dit is iets wat ik wel vaker hoor als docent Gedrag & Communicatie. Heftige gevoelens worden regelmatig als spannend of lastig ervaren. Je weet namelijk niet hoe iemand kan reageren als je slecht nieuws gaat brengen. In dit geval het allerslechtste nieuws dat er is: het overlijden van een dierbare.

‘Wat maken die emoties voor jou lastig?’
‘Straks gaan ze heel hard huilen of schreeuwen. En wat doe ik dan?’
De rest van het leerteam kijkt me geïnteresseerd aan. Over een paar weken moeten ze zelf een slechtnieuwsgesprek gaan voeren in een gesimuleerde omgeving. Met behulp van acteurs.
‘Dan laat je iemand huilen,’ zeg ik. ‘Laat maar gaan.’
‘Ja, maar hoe lang dan? Want hoe weet ik nu wanneer ik iets moet doen?’

‘Op een gegeven moment worden mensen vanzelf wat rustiger en gaan ze vaak vragen stellen. En dat is het moment waarop jij heel veel kunt betekenen voor de nabestaanden.’
‘Maar dat kan dus heel lang duren?’
‘Dat klopt. Dat kan best een tijd duren. En tot die tijd ben je er voor de nabestaanden.’
‘Het lijkt mij ook wel heel mooi,’ klinkt ineens een andere stem. ‘Dat ik er voor mensen kan zijn. Ik weet dat het wel het meest vreselijke nieuws is dat ik moet brengen. Maar als ik dat goed kan doen, vind ik dat ook iets moois hebben.’ 
Hij kijkt nog even voor zich uit en zegt dan vastbesloten. ‘Ja, ik heb eigenlijk best wel zin om met die slechtnieuwsgesprekken te oefenen.’

De daaropvolgende lessen besteden we aandacht aan het thema ‘rouw en verlies’. De studenten delen hun eigen ervaringen, maar ik leer ze ook hoe het gesprek zal verlopen. Dat het heel belangrijk is dat je alle informatie paraat hebt. En dat je rekening houdt met je woordkeuze bijvoorbeeld. Maar ook dat het belangrijk is om de informatie die je hebt te doseren en duidelijk te praten. Ondanks dat je slecht nieuws komt brengen.

Het is een week later. De dag waarop we het slechtnieuwsgesprek gaan simuleren. De studenten hebben de casus voorbereid. En ik heb de twee acteurs verteld wat hun rol is tijdens deze simulatie. Er hangt een gespannen, maar toch ook prettige sfeer. 
Ik loop naar de twee studenten die staan te wachten bij de voordeur van de woning.
‘Hoe gaat het?’, vraag ik, terwijl ik naar de toch wel zenuwachtige koppies kijk.
‘Het gaat. Maar het is toch wel anders nu ik hier sta. Het lijkt nu zo echt.’
‘Dat is precies de bedoeling’, zeg ik met een glimlach. ‘Maar ik weet zeker dat jullie dit kunnen. Jullie hebben je goed voorbereid. Maak nog wat afspraken en als jullie er klaar voor zijn, dan mogen jullie aanbellen.’

Vanaf het moment dat de bel gaat, tot het einde van de casus heb ik naar twee integere en empathische studenten mogen kijken. Allebei handelen ze op hun eigen manier. De één met troostende woorden en mooie gevoelsreflecties. En de student die aangaf emoties lastig te vinden, doet het op zijn manier.
Hij heeft de verdrietige man getroost en hij liet duidelijk merken dat hij er voor hem was. Door bij hem te blijven en een hand op zijn schouder te leggen.
Na afloop is de feedback van de acteur prachtig: ‘Ik voelde me gesteund door jou. Dank je wel.’
Ik zie een grote glimlach op het gezicht van mijn student verschijnen.

En dit maakt weer duidelijk: je moet tijdens politiewerk doen wat bij jou als mens past. Woorden zijn mooi, maar soms zijn juist de stiltes of gebaren nog veel krachtiger.