Onderwijs 'Cobra’s steeds vaker gebruikt bij aanslagen' Geschreven op woensdag 18 december 2024 Uit onderzoek over geweld in het criminele milieu, blijkt dat het aantal aanslagen met explosieven alleen maar meer wordt. Bij ongeveer tachtig procent maakten daders gebruik van zwaar, voor consumenten verboden, vuurwerk. Het gaat vaak om Cobra’s. Dit vuurwerk heeft de kracht van een militaire springstof zoals TNT en heeft verwoestende gevolgen. Op de Politieacademie leren specialisten van de forensische opsporing hoe een onderzoek uit te voeren op plaatsen delict van dit soort traditionele of zelfgemaakte explosieven. ‘Het probleem is dat Cobra’s onder professioneel vuurwerk vallen en dus niet illegaal zijn.’ Jan Nieuwelink is docent Forensische Opsporing aan de Politieacademie. ‘Je kunt dit vuurwerk - als je een vergunning hebt - gewoon kopen. Uit Europees onderzoek, blijkt echter dat het professioneel gebruik van Cobra’s bijna nul is. Alle productie van dit vuurwerk is dus alleen bedoeld voor de illegale markt.’ ‘Dit soort vuurwerk in huis halen is voor iedereen doodeenvoudig. Er zijn webshops voor vuurwerk waar je Cobra’s makkelijk kunt bestellen. Ze kosten meestal maar vijf euro per stuk. Veel jongeren zien dit dan ook als een makkelijk handeltje. Daarom zie je in media steeds meer berichten dat scholieren tientallen Cobra’s in hun kluisje hebben liggen.’ ‘Los van de handel in Cobra’s als vuurwerk, worden er elk jaar zo’n duizend aanslagen mee gepleegd’, legt Jan uit. ‘Dat is het cijfer van vorig jaar. Dit jaar gaan we dat waarschijnlijk voorbij.’ Cobra’s verstoppen in je slaapkamer ‘Vooral de Cobra 6 wordt veel gebruikt.’ Jan benadrukt dat de term Cobra, een productnaam is. ‘Er zijn heel veel verschillende types Cobra. De meest voorkomende is nu de Cobra 6. Die heeft 25 gram flitspoeder. Ook de Cobra 8 is populair, die heeft honderd gram flitspoeder, dus vier keer zo veel. Als een Cobra 6 in je hand ontploft, dan ben je al je vingers kwijt en kun je je hand nooit meer normaal gebruiken.’ Als docent wordt Jan regelmatig gebeld door collega’s uit het land die betrokken zijn bij explosies. ‘Laatst werd ik gebeld door een collega. Er waren in een slaapkamer van een tiener, vier Cobra’s 6 ontploft. Men dacht dat de Cobra’s vanzelf waren afgegaan. Maar dat kan niet. Er moet altijd iets in de buurt zijn geweest dat het flitspoeder heeft doen exploderen. Dat kan bijvoorbeeld statische elektriciteit zijn geweest.’ ‘Wat veel mensen niet weten van flitspoeder, is dat het massa explosief is. Dat betekent dat het zo heftig reageert, dat alle vuurwerk-artikelen met flitspoeder mee ontploffen. Dus als je zes Cobra’s naast elkaar hebt liggen en er maar één afsteekt, dan activeer je de rest ook. Dat heb je bij buskruit niet.’ Vuurwerkapp Een forensisch onderzoeker onderzoekt na een explosie de plaats delict. De onderzoeker gaat heel precies te werk om te zien wat er gebeurd is en wat er nog over is van het explosief. Al deze informatie wordt opgeslagen. En gebruikt in het proces-verbaal wat bij de vervolging weer belangrijk is. Eerder dit jaar heeft het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) de app ‘Vuurwerkverkenner’ ontwikkeld. Deze is bedoeld om onderzoek naar incidenten met vuurwerk makkelijker te maken. Het vuurwerk is namelijk vaak in heel veel stukjes en snippers uiteen geblazen. Om onderzoek te kunnen doen, is het belangrijk te weten welk vuurwerk is gebruikt en waar naar gezocht moet worden. De app helpt politieagenten om met foto’s van snippers meteen te herkennen welk (professioneel) vuurwerk is ontploft. Ook geeft de app gelijk bijbehorende relevante informatie. Speciale opleiding over vuurwerk Jan leidt collega’s op die op de plaats delict onderzoek doen (forensisch onderzoekers). Maar de agenten die als eerste ter plaatse komen na een explosie, moeten natuurlijk ook goede kennis over vuurwerk en de gevolgen daarvan hebben. Deze agenten krijgen hiervoor de opleiding ‘Vuurwerk’. Het gaat daarbij niet alleen om de juridische regels. Het gaat ook om de mensen die vuurwerk gebruiken uit baldadigheid, in kaart te brengen. Bijvoorbeeld relschoppers en hooligans. Ze leren ook wat ze moeten doen als ze zwaar vuurwerk ergens vinden. ‘Vooral niet aankomen’, legt een docent van deze opleiding uit. ‘Een agent moet eerst aan zijn of haar eigen veiligheid denken. Dus als het vuurwerk er kan blijven liggen, dan moeten ze dat vooral zo laten. Voor het ophalen schakelen we een speciale ADR-vervoerder in. Die haalt het vuurwerk op in antistatische zakken en kartonnen dozen met piepschuim.’ ‘ADR staat voor ‘Accord relatif au transport international de marchandises Dangereuses par Route’. Dit is frans voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Helaas wordt er ook misbruik van het ADR-logo gemaakt. Grote aantallen van dit vuurwerk worden vervoerd over onze wegen in verpakkingen met valse opschriften en verkeerde ADR logo's. Transportbedrijven denken motoronderdelen bij zich te hebben, maar in het echt rijden ze met zwaar explosief materiaal.’ Zwaar vuurwerk is het hele jaar door een probleem Vuurwerk is eigenlijk het hele jaar door een probleem, en niet alleen in december, legt hij uit. ‘Rellen met vuurwerk, hooligans met vuurwerk, aanslagen met vuurwerk. Het is goed dat we in december extra aandacht vragen voor het afsteken van vuurwerk. Maar criminelen slaan natuurlijk het hele jaar toe. Helaas zijn er ook steeds meer burgers met korte lontjes. Die gebruiken een Cobra om hun ex-vriendin bijvoorbeeld de stuipen op het lijf te jagen.’ ‘In de opleiding ‘Vuurwerk’ leren we onze collega’s de risico's van vuurwerk. Vooral wanneer de bestemming ervan verandert van vermaak naar explosief. We zouden eigenlijk het hele jaar door aandacht voor vuurwerk moeten hebben. Ook om de informatie over vuurwerk actueel te houden.’ Nadat er een paspop met een rugzak vol met Cobra's is opgeblazen, is er weinig meer van over. Simulaties met paspoppen in het onderwijs De Politieacademie leert forensisch onderzoekers tijdens de opleiding ‘Onderzoek explosies en explosieven’ alles over explosies die veroorzaakt zijn door traditionele of zelfgemaakte explosieven. Hier valt zwaar vuurwerk, zoals de Cobra 6, ook onder. ‘Tijdens de opleiding doen we simulaties op een open veld. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) maakt dan voor ons bijvoorbeeld een ‘bom’ van een aantal Cobra’s. Die wordt dan gecontroleerd tot ontploffing gebracht.’ ‘Eén van de voorbeelden die wij gebruiken, is een paspop met een rugzak op, met een aantal Cobra’s erin. Van die paspop blijft na de explosie echt heel weinig over. Deze verschillende soorten explosies zijn voor de studenten nodig om een beeld te krijgen bij de kracht van vuurwerkexplosies en het schadebeeld wat daardoor ontstaat.’ Allesvernietigend Tijdens een explosie gebeuren er meerdere dingen, legt Jan uit. ‘Je hebt niet alleen te maken met het rondvliegend materiaal, maar ook met de drukgolf en de schokgolf. Door de drukgolf kunnen je longblaasjes kapot gaan, waardoor je kunt overlijden. Door de schokgolf kan het rondvliegend materiaal wel honderd meter verderop terecht komen. Een Cobra op een woonkamerraam plakken, kan dus voor ook voor verre buren grote gevolgen hebben.’ ‘Maar ook voor bewoners in het huis. Als je niet wordt geraakt door de rondvliegende glasscherven, kan van de plek waar de Cobra vastgeplakt zat, een straal van verpulverd glas op je af komen.’ ‘Forensisch onderzoekers worden vooral opgeroepen als er na een explosie ook slachtoffers zijn gevallen’, legt Jan uit. ‘Dat maakt het werk van forensisch onderzoek eigenlijk nooit leuk. Maar we zijn wel bezig met ontdekken wat de waarheid is. En vuurwerk, nee, dat steek ik privé al lang niet meer af. Weet je hoe gevaarlijk dat is? Hoe meer ik er over leer, hoe meer ik erachter kom dat het echt gevaarlijk is.’