Teun Eikenaar nieuwe lector Openbare orde en gevaarbeheersing

Teun Eikenaar is sinds 1 februari lector Openbare orde en gevaarbeheersing aan de Politieacademie. Daarmee is hij de opvolger van Otto Adang, die lector was op dit onderwerp van 2004 tot 2024.

Otto had een achtergrond in de biologie, Teun heeft die in de antropologie en filosofie. ‘Dat zijn de twee dingen die ik heb gestudeerd en waar ik me nog steeds nauw verbonden mee voel’, zegt Teun. ‘Het is niet zo dat ik elke week dikke filosofische werken doorploeg. Maar mijn benadering, ook als het gaat om politievraagstukken, is altijd antropologisch en filosofisch.’

‘Om dat concreet te maken: ik doe nu een jaar of vijftien onderzoek naar frontlijn-beroepen in het veiligheidsdomein’, legt Teun uit. ‘Dat gaat over de politie, maar bijvoorbeeld ook over boa’s. Over hen heb ik mijn proefschrift geschreven. Ik heb ook een tijd op de Nederlandse Defensie Academie gewerkt en mij met militaire vraagstukken beziggehouden.

Altijd vanuit een interesse voor het denken, doen en de dilemma’s van professionals in dat soort werk. Dat doe ik door heel veel te praten, interviews af te nemen. Maar ook door er uit een open interesse echt zoveel mogelijk bij te zijn.’

Op de achterbank

Teun is daarom vooral geïnteresseerd in wat collega’s dagelijks doen en meemaken. ‘Waar loop je tegenaan, hoe geef je zin aan je werk, hoe werken politiemensen onderling samen? Ik zit altijd graag op de achterbank van de surveillancewagen en sta graag bij de koffieautomaat. Niet omdat ik die koffie nou zo lekker vind. Maar wel om mee te krijgen wat er in zo’n basisteam leef. Wat politiemensen bezighoudt en hoe ze over hun werk praten.

Een interview of een enquête levert heel waardevolle data op. Maar in de vezels en haarvaten van een organisatie komen, doe je door mee op pad te gaan. Niet alle mensen zijn ook altijd even goed in vertellen. Wat ze bezig houdt en wat ze belangrijk vinden, laat zich wel zien in de manier waarop ze hun werk doen. Dat vind ik goud.’

Teun gaat in het kenniscentrum Lokaal Politiewerk aan de slag als lector Openbare orde en gevaarbeheersing. Maar dat wordt niet zijn enige klus binnen de Politieacademie. ‘Ik ga een dubbelrol bekleden. Ik ben al een tijd bezig om het thema morele weerbaarheid verder vorm te geven. Door onderzoek naar morele verwonding en morele belasting. Vooral bij de politie en de marechaussee.

Wat zijn de heftige incidenten die je hebt meegemaakt? Wat blijft je bij? Maar ook, wat vind je van waarde in je werk? Lukt het om dat te doen of bereiken in de context waarin je werkt? Ik ga hierbij nauw samenwerken met lector Weerbaarheid Annika Smit. De morele kant van weerbaarheid is zo’n groot onderwerp. Daar valt nog heel veel in te ontginnen. Er liggen heel veel vragen op dat terrein. Die passen bij de filosoof in mij.’

Erfenis

In het domein van Openbare orde en gevaarbeheersing is Teun relatief nieuw. ‘Het is een vakgebied dat door Otto natuurlijk heel goed op de kaart is gezet. Hij was een boegbeeld op dat thema en heeft een behoorlijke erfenis achtergelaten. Als het gaat om de mogelijkheid om geweld toe te passen, gaat het ook over de kernfunctie van de politie. Het geweldsmonopolie is een belangrijk en precair bezit. Dat heeft me altijd geïnteresseerd.

Niet zo zeer in instrumentele zin. Maar wel in de betekenis van dat geweldsmonopolie. Hoe dragen politiemensen het geweldsmonopolie? Wat voor interne dynamieken spelen er binnen de politie rond de vraag om meer, of andere geweldsmiddelen? Hoe verantwoorden we de invulling van het geweldsmonopolie naar buiten toe, maar ook naar onszelf?'

Ook maatschappelijke onderwerpen hebben de interesse van Teun. ‘Bijvoorbeeld de klimaatdemonstraties. Er lijkt een nieuwe verhouding te ontstaan tussen demonstranten en de politie. Voorheen leek er een soort informeel contract tussen hen te bestaan. Waarin stond hoe er gedemonstreerd wordt en op welke manier de overheid dat faciliteert.

Maar dat contract lijkt te veranderen. Onder politieke en publieke druk wordt er nu gesproken over een mogelijke inperking van het demonstratierecht. Ik vind dat spannende vraagstukken. Ik heb er nog geen opvattingen over, maar het zijn wel onderzoeksonderwerpen waar ik in wil duiken.’

Brug slaan

Teun is van plan om als lector voor een deel verder te bouwen op de erfenis van Otto. En voor een deel een nieuwe, eigen aanpak te kiezen. ‘Ik ben als antropoloog en filosoof toch iemand met een andere blik, die andere accenten legt. Dat kan voor een frisse wind zorgen. Mogelijk dat Otto en ik inhoudelijk bij dezelfde conclusie uitkomen. Maar ik denk dat we voor een deel andere routes zullen hebben.

Ik ga bijvoorbeeld proberen een brug te slaan tussen openbare orde en morele vraagstukken. Tussen die onderwerpen de kruisbestuiving te vinden. Met de opvolging van Otto heb ik grote schoenen om te vullen. Maar ik ben ook van plan om mijn eigen paar aan te schaffen.’